Tuy nhiên, Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (Vicofa) cảnh báo cần phải hết sức tỉnh táo với trò dự báo “khống” của các cơ quan, tổ chức dự báo nước ngoài đang giúp cho các nhà NK ép giá cà phê tụt dốc ngay từ đầu vụ…

Trao đổi với NNVN, ông Lương Văn Tự – Chủ tịch Vicofa bức xúc cho biết, các cơ quan dự báo là lực lượng phục vụ cho người mua chứ không bao giờ vì người sản xuất. Chính bất công này đã khiến người nông dân luôn chịu cảnh điêu đứng vì giá bán thấp và ít khi được hưởng những thành quả đáng ra phải thuộc về mình.

Cụ thể, ông Tự đưa ra dẫn chứng: niên vụ 2009 – 2010 họ dự báo Brazin sản lượng lên tới 50 triệu bao (60 kg/bao) nhưng thực tế chỉ có 39 triệu bao, còn VN tới 22 triệu bao nhưng hóa ra chỉ có 18 triệu bao. Tiếp tục sang niên vụ 2010 – 2011, họ lại dự báo “khống” Brazin sẽ đạt 56 – 58 triệu bao nhưng khả năng chỉ đạt chưa tới 47 triệu bao, còn VN sẽ đạt trên 20 triệu bao nhưng căn cứ tình hình hiện tại cao nhất VN cũng chỉ đạt 17,5 triệu bao mà thôi.

“Vì thế, chúng ta cần phải phơi bày trò dự báo sai lệch để hưởng lợi bất chính trong nhiều năm qua của các tổ chức, DN NK cà phê thế giới lên trước công luận” – ông Tự nói. Điều đáng quan tâm là trong cuộc “chiến” với các thế lực thông tin một chiều này, Tổ chức Cà phê thế giới (ICO) đã đứng về phía người nông dân khi vừa tuyên bố: các hãng tin tư nhân đưa tin không chính xác, đồng thời khẳng định lượng cà phê tồn kho trên toàn cầu đang ở mức thấp kỷ lục. Tiêu biểu như tại Châu Âu lượng cà phê tồn kho chỉ còn 10 triệu bao so với 16 triệu bao cùng kỳ. Tình hình này cũng diễn ra tương tự tại Hoa Kỳ và một số nước có thói quen sử dụng cà phê khác.

Trong 9 tháng đầu năm 2010, ngành cà phê VN đã XK được khoảng 925.000 tấn với giá trị kim ngạch 1,32 tỷ USD, tăng 4,2% về lượng và 0,9% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên vừa qua, các DN cà phê Việt Nam vẫn bị các nhà NK gây khó dễ như chậm trả tiền, tự thay đổi ngày chốt giá… Trước tình hình đó, các DN XK cà phê Việt Nam đã tự vệ bằng cách thay đổi phương thức kinh doanh: không bán theo phương thức trừ lùi (giao xa) mà tập trung bán giao ngay, khi chốt giá xong mới giao hàng.ICO cũng khẳng định, hiện Brazil đang hạn hán, nếu tháng tới vẫn chưa có mưa, cây sẽ bị vàng lá, rụng lá ảnh hưởng tới việc ra hoa và sản lượng vụ tới. Còn tại VN, sản lượng cà phê vụ này do ảnh hưởng của hạn hán kéo dài nên hạt nhỏ, tỷ lệ cây già cỗi lên đến gần 30%. Hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum bị tác động của mùa mưa bão năm ngoái và hạn hán nặng nề năm nay nên sản lượng cà phê ở 2 tỉnh này có thể giảm tới 20%.

Hiện giá cà phê tại Tây Nguyên đang đứng ở mức khá cao: Ngày 12/10, giá giá bán cà phê nhân xô đầu vụ được niêm yết tại Trung tâm Xúc tiến thương mại tỉnh ĐăkLắk là 28,6 triệu đồng/tấn (tăng 5,6 triệu đồng/tấn so với cùng kỳ). Cũng trong ngày 12/10, giá cà phê Robusta giao dịch tại sàn London đạt 1.627 USD/tấn và giá FOB (HCM) đạt 1.547 USD/tấn (tăng hơn 200 USD/tấn so với cùng kỳ). Tuy nhiên, để có thể giữ giá ở mức tốt, Vicofa cũng cảnh báo người dân không được đổ xô bán ra khi mùa thu hoạch rộ (vào tháng 11 tới) vì điều này sẽ kéo giá cà phê xuống rất nhanh, đồng thời có thể lại rơi vào “kịch bản” dự báo “khống” của các nhà nhập khẩu thế giới.

Mua tạm trữ: Mũi tên trúng 2 đích

Nhằm tránh trường hợp giá cà phê đầu vụ thu hoạch liên tục rớt giá như niên vụ trước, Hiệp hội Cà phê – Ca cao VN (Vicofa) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị được mua 300.000 đến 500.000 tấn cà phê nhân dưới phương thức dự trữ và luân chuyển.

Ông Đoàn Triệu Nhạn, nguyên Chủ tịch Vicofa, người có nhiều năm trong ngành cà phê dự đoán rằng, giá cà phê trong vụ này sẽ không có nhiều biến động và dao động khoảng 24.000-29.000 đồng/kg. Trung tuần tháng 9 vừa qua, Hiệp hội cà phê thế giới (ICO) dự báo niên vụ 2010-2011 sản lượng cà phê thế giới sẽ là 133 triệu bao (loại 60 kg), tăng 7 triệu bao so với niên vụ 2009-2010 trước, nên việc đề xuất thu mua cà phê dự trữ và luân chuyển của Vicofa đang đặt ra cơ hội “một mũi tên bắn trúng 2 đích”: Vừa giúp nông dân bán được giá, vừa giúp các DN XK cà phê khống chế phần nào giá cả giao dịch trên thị trường quốc tế.
Thế nên, theo ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Vicofa, sắp tới nếu được Thủ tướng Chính phủ đồng ý thì đây sẽ là đòn bẩy tích cực cho giá cà phê ở mức cao, đặc biệt là vào thời điểm đầu vụ thu hoạch như hiện nay. “Đây chỉ là kế hoạch chứ không bắt buộc DN phải mua đủ số lượng mà mục đích chính là giữ giá cà phê ở mức có lãi cho người trồng”- ông Tự khẳng định.

Còn ông Nguyễn Công Hoàng, Phó TGĐ TCty Cà phê VN (Vinacafe) cho rằng, mỗi năm VN XK trung bình khoảng 1 triệu tấn cà phê nên việc thu mua tạm trữ cà phê sẽ giúp DN dự trữ được ít nhất vài trăm ngàn tấn, như vậy mới tác động đến cung cầu về sản lượng và giá cả đối với thị trường cà phê thế giới. Bởi theo ông Hoàng, từ trước đến nay, gần hết 90% nguồn vốn để mua cà phê là DN phải đi vay từ các ngân hàng với lãi suất cao, kỳ hạn ngắn nên đến kỳ đáo nợ, nhiều DN buộc phải bán cà phê theo phương cách trừ lùi để lấy tiền trả nợ ngân hàng cho dù giá cà phê trên thị trường thế giới đang đứng mức thấp. Do đó, nếu Chính phủ thông qua chương trình thu mua tạm trữ cà phê sẽ vẹn toàn cho cả hai, tức cả DN và người trồng cà phê.

Ông Lê Xuân, Cục trưởng Cục Chế biến TM NLTS và Nghề muối cho biết, ngoài việc DN phải tính toán thời điểm thu mua như thế nào và mua thời điểm nào là quan trọng thì một điều bắt buộc là, các DN có tên trong danh sách thu mua cà phê dưới dạng tạm trữ và luân chuyển buộc phải “mua trực tiếp từ người dân, chứ không được thông qua đại lý”.

Tuy nhiên, theo ông Lê Văn Tám, một đại lý thu mua cà phê tại huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, lâu nay mối quan hệ giữa người trồng cà phê và đại lý khá bền chặt, trước khi vào vụ, các đại lý thường hỗ trợ cho người trồng cà phê mua trả chậm nào là phân bón, thuốc trừ sâu cũng như tiền bạc để chi phí sinh hoạt gia đình, trong khi đó, các DNXK cà phê lại không làm việc đó. Lẽ đó, “chỉ cho DN thu mua trực tiếp từ người trồng cà phê mà không mua từ các đại lý thì rõ ràng không công bằng với chúng tôi”- ông Tám nói.

NNVN