Trong thời gian gần đây, Bộ Công thương nhận được nhiều thư điện tử, văn bản của các doanh nghiệp trong nước đề nghị tìm hiểu và xác minh các đối tác tại các nước châu Phi trước khi ký kết các hợp đồng xuất khẩu hàng hóa. Theo kết quả điều tra của Vụ Thị trường châu Phi, Tây Á, Nam Á và các Thương vụ Việt Nam tại châu Phi, phát hiện hầu hết các trường hợp này là lừa đảo. Bộ Công thương cảnh báo về các hình thức lừa đảo phổ biến thời gian qua để các doanh nghiệp được biết và có biện pháp phòng chống.

Các đối tác thường tự nhận là doanh nghiệp tại các nước khu vực Tây Phi như Togo, Bê-nanh, Ca-mơ-run, Ni-gê-ria, Niger, Ghana, Senegal, Burkina Faso, …, một số giả mạo là các tổ chức thuộc Chính phủ Niger Delta Development Commision (NDDC) hoặc phi chính phủ như Tổ chức Cứu trợ và Phát triển kinh tế Tây Phi  EDROWA. Họ đưa ra đề nghị mua hàng hoặc ký hợp đồng xuất khẩu hàng hóa với các doanh nghiệp trong nước, hoặc thông báo doanh nghiệp ta được chọn trúng thầu hoặc được chỉ định thầu xuất khẩu hàng hóa sang các nước khu vực Tây Phi, giá trị các hợp đồng mua hàng thường rất lớn, giá mua hấp dẫn và điều kiện giao dịch đơn giản.

Trong quá trình giao dịch, các đối tác châu Phi thường yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu trả trước một số tiền lệ phí như phí nhập khẩu, phí giao dịch hoặc phí đăng ký cấp giấy phép nhập khẩu với giá trị chỉ khoảng từ một vài nghìn đô-la Mỹ, chuyển vào tài khoản do đối tác cung cấp.

Các đối tác này thường đưa ra các loại giấy tờ và giấy phép xuất nhập khẩu giả mạo của nước sở tại nhằm tạo niềm tin cho các doanh nghiệp nước ngoài. Hầu hết các giao dịch của đối tác chỉ thông qua hình thức thư điện tử, một số đối tác cung cấp địa chỉ trang web giới thiệu về doanh nghiệp, tổ chức hoặc tự lập website.

Để tránh những rủi ro khi giao dịch với các đối tác tại châu Phi, Bộ Công thương lưu ý với các doanh nghiệp một số điểm sau:

- Nhiều nước ở Tây Phi là nước nói tiếng Pháp và tất cả các văn bản chính thức được soạn thảo bằng tiếng Pháp, ngay cả tại các tổ chức nước ngoài hoặc quốc tế có trụ sở tại đây. Do vậy, nếu một văn bản hành chính (như giấy phép kinh doanh) viết bằng tiếng Anh thì đây là một hành vi lừa đảo.

- Đối với các doanh nghiệp châu Phi, việc giao dịch mua bán hàng hóa thường theo hình thức gặp gỡ trực tiếp, tận mắt nhìn thấy hàng hóa trước trước khi mua hàng. Hình thức giao dịch thông qua thương mại điện tử chưa
phổ biến và cơ sở hạ tầng của các nước châu Phi chưa đáp ứng được cho hoạt động thương mại điện tử. Vì vậy doanh nghiệp cần hết sức cảnh giác đối với các đối tác chỉ giao dịch thông qua internet.

- Đối với những mặt hàng thông thường không thuộc danh mục hạn chế hoặc cấm nhập khẩu thì nhà xuất khẩu nước ngoài không phải chứng minh đã từng xuất khẩu hàng sang nước sở tại hoặc phải đăng ký tại Phòng Công nghiệp và Thương mại hay Bộ Thương mại của nước nhập khẩu.Ngoài ra, nhà xuất khẩu không phải xin giấp phép nhập khẩu hoặc thanh toán phí nhập khẩu theo yêu cầu của nhà nhập khẩu vì (nếu có) trách nhiệm này thuộc về người nhập khẩu hàng.

Để mở rộng thị trường sang châu Phi, doanh nghiệp nên tham gia các hội chợ thương mại tổ chức tại các nước, các đoàn XTTM do các Hiệp hội, Bộ, ngành tổ chức hoặc trực tiếp đi khảo sát tìm hiểu thị trường. Doanh nghiệp cũng có thể đề nghị Bộ Công thương và Thương vụ hỗ trợ cung cấp thông tin về thị trường và hỗ trợ trong quá trình thực hiện các hoạt động tại các nước. Khi nhận thấy có những yêu cầu bất thường trong quá trình giao dịch, doanh nghiệp cần các minh rõ đối tác và các yêu cầu của họ. Để xác minh doanh nghiệp đối tác nước ngoài, doanh nghiệp nên đề nghị đối tác cung cấp địa chỉ đầy đủ bao gồm cả giấy phép đăng ký kinh doanh và địa chỉ ngân hàng nới doanh nghiệp đó mở tài khoản, và gửi cho Thương vụ Việt Nam tại nước sở tại hoặc gửi về Bộ Công thương (Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á, địa chỉ 54 Hai Bà Trưng, Hà Nội; Điện thoại: (04) 22.205.409; E-mail: VCPTANA@moit.gov.vn) để xác minh trước khi tiến hành giao dịch.

Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á – Bộ Công thương xin thông báo cho các doanh nghiệp được biết, tránh rủi ro đáng tiếc cho các doanh nghiệptrong quá trình kinh doanh tại thị trường châu Phi.